Ağ Etkisi, Ağ Dışsallıkları ve Türkiye’deki Klavye Tartışmaları
- Giriş
Bilişim ve iletişim teknolojileri; bilgisayarlar, internet, telekomünikasyon ile ortaya çıkan ağ etkisi ve ağ dışsallıkları yeni ekonomide önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Hem bilgi malları açısından hem de geleneksel mal ve hizmetler açısından düşünüldüğünde birbirine bağlı ağların ortaya çıkması köklü dönüşümleri de beraberinde getirmiştir. Ağ etkisi ve ağ dışsallıkları konuları yeni ekonomiyi eski ekonomiden ayıran belirleyici bir özelliktir. Ağ etkisi ile bir arada gözlenen kilitleme (lock-in), bağımlılık paftası, kritik yoğunluk ve piyasa başarısızlıkları kavramları önemli konular olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca tüketici tercihleri de; ağın yapısını, ömrünü, işleyişini etkileyen bir faktör olarak önem kazanmaktadır.
- Ağ (Network, Şebeke) Tanımı
Ağ çok yaygın kullanılmasına rağmen tanımı üzerinde fikir birliğine varılmamış bir kavramdır. En genel tanımla ağ; karşılıklı bağımlılık sistemine katılan kaynaklar arası ilişkilerdir. Ağ kaynakları çeşitlidir, düzenlenmiş somut biçimi olan telefon vb. ağlar yanında; beceriler, deneyim vb. soyut kaynaklara dayalı ağlar da bulunmaktadır.
Pek çok alanda yoğun olarak kullanılan ağ kavramı genel olarak; tamamlayıcı parçalardan oluşmuş bir bütün olarak tanımlanabilir. Ağ ilişkilerinin gelişimi için uzun zaman gerekmektedir. Karşılıklı yoğun iletişim, ağ kavramının tanımlanmasında en önemli bileşenlerden biridir. Bağımsız faktörler arası ilişkiler sonucu ortaya çıkan ağ tepkileri sadece piyasa ilişkilerine bağlı değildir, geniş sosyal-kültürel ilişkiler, sosyal kurallar, kültürel normlar, alışkanlıklar, gelenekler ile örgütler ve örgütler arası ilişkileri düzenlemektedir. Bu anlamda düşünüldüğünde ağ kavramı oldukça geniş bir biçimde ele alınmış olunur. Ağ kavramını iyi anlayabilmek yeni ekonomiyi iyi anlamamıza yardımcı olur, son yıllarda özellikle ABD’de ve pek çok gelişmiş ülkede merkezi rol oynayan yüksek teknoloji ürünleri, yüksek büyüme hızı ve yüksek değer yaratmaktadırlar. Pek çok yüksek teknoloji endüstrisi ağa dayalıdır. (telekomünikasyon ağı, internet gibi). Bilgisayar yazılımları ve donanımları ile ilgili endüstriler de ağ özelliği gösteren endüstrilerdir. (Varian-Shapiro, 1999, s.183).
Canbey–Özgüler, Verda (2003). Ağ Etkisi, Ağ Dışsallıkları ve Türkiye’deki Klavye Tartışmaları, İş Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 5 (2).
Makalenin Tamamı için tıklayınız. Ağ..Dışsallıkları.2003
