Bilişim İletişim Teknolojileri (BİT)
BİT’leri yeni mal ve hizmetlerin üretiminde yeni imkanlar sağlamasının yanısıra, teknolojinin yarattığı verimlilik etkisi ile de ekonomik olarak fayda sağlamaktadır[1]. BİT, yüksek verimlilik ve örgütsel değişimin firma seviyesinden başlamıştır. BİT’nin en önemli tamamlayıcı değeri, iş süreçleri ve iş yapma biçimleri üzerinde yarattığı etki ile ortaya çıkan verim artışı ve maliyet azalışıdır. Firma düzeyinde analizde, soyut örgütsel yatırımlar ve BİT ile ortaya çıkan mal ve hizmet yenilikleri ele alınmaktadır. Bu bakış açısıyla bakıldığında bilgisayarların ekonomik katkısının makroekonomik düzeyde ne şekilde olacağı ile ilgili toplulaştırılmış düzeyde analiz yapmanın zorluklarına değinilmektedir. Özel firma düzeyindeki getirilerin toplam sosyal fayda ve ekonomi genelindeki faydaları ve büyümeye katkıları konusunda kesin yargılara varmak zordur. Ancak, soyut sermaye varlıklarının toplam sermaye stoku içindeki payı ve ekonominin bilgisayarlaşması birlikte ele alındığında faydaların ölçülmesi mümkün olabilecektir. Yaşanan verimlilik patlamasının soyut sermayeden kaynaklandığı söylenmektedir[2].
Bilişim teknoloji, işletmelerin küresel yönü ile ilgilidir. Uluslararası işletmecilikte temel yaratıcılık, bu teknolojilerde ortaya çıkmaktadır. Networkleşme, veritabanı, kişisel verimlilik yazılımları ile değişim yaşanmaktadır. Kullanılan araçlar; excel, kelime işlemcileri gibi bilgisayar uygulamaları, güvenlik yazılımları, küresel girişimin yönetilmesi için teknolojiye erişim, mail sistemleri, doküman yönetimi, mobil bilgisayarlaşma, küresel bilgi sistemi (GIS), e-ticaret, multimedia şeklinde sıralanabilir[3].
Elektronik tabanlı BİT, verilerin aktarım hızı ve kapasitesi ve depolanması ile ilgilidir. Bu alandaki ilk devrim niteliğindeki gelişme Moore Kanunu ile tanımlanan mikro mühendislik, makro değişimler olarak özetlenen bilgi işleme gücü ile ilgili değişmelerdir. Elektronik tabanlı bilişim teknolojilerinin bilimsel ve endüstriyel öncüleri 1940’lardaki II. Dünya Savaşı sırasındaki gelişmeler olmakla birlikte[4] 1990’larda internetin ortaya çıkması ve yayılması ile gelişmeler hızlanmıştır. Günümüzde BİT ile ilgili yatırımlar GSYİH’da artan paya sahiptir.
BİT sekörlerinin kapsamı OECD tarafından şu şekilde belirlenmiştir;
Başlıca BİT Ürünleri
* Firma ve Bürolarda kullanılan bilgi işlem ve hesap makinaları,
* İzole edilmiş metal ve kablo ürünleri,
* Elektronik supap ve tüp mamüller ve diğer elektronik parçalar,
* Televizyon ve radyo vericileri ile ilgili ürünler, telefon ve telgraf hat cihazları,
* TV. ve radyo alıcısı mamulleri, ses ve video kayıt cihazları, teksir cihazları ve yardımcı ürünler,
* Endüstriyel süreç araçları dışında, ölçme, kontrol, test, rota saptama vb.amaçlarla kullanılan araçlar,
* Endüstriyel süreç kontrol araçları ile ilgili mamüller.
BİT Ürünleri ile İlgili Hizmetler
* Makina ve ekipmanlerin toptan satışı ve tedariki,
* Bilgisayar dahil, işyeri makina ve bilgi işlem ekipmanlarının kiralanması,
* Telekomünikasyon,
* Bilgisayar ile ilgili hizmetler,
1970’lerin sonları ile 1980 sonlarına dek Japon BİT firmaları özellikle bilgisayar, yarı iletken ve telekomünikasyon alanında ABD ve Avrupa’yı tehdit eder hale gelmiştir. Otomobil ve tüketici elektroniği yanında bu gelişmeler de önemlidir. Just-in-time ve yalın üretim Japon otomobil endüstrisinin merkezindedir. Araba üretimi, ürün geliştirme, dizayn alanında örgütsel yeniliklerdir. Sony ve Matsushita yenilikçi üründe güçlü uluslararası rekabeti geliştirmişlerdir. Teknoloji hedeflemesi modelinde, teknolojik alanda, AR-GE alanında yeniliklerde ürün ve süreçlerde firma ve endüstri bazında önemli teknoloji uygulamaları sözkonusudur[5].
Piyasa endeksli teknoloji hedeflemesinde değişik modeler vardır;
Görev endeksli programlar, ulusal güvenlik,
Destek teknoloji-yoğun firmalar, ulusal şampiyonlar,
Jenerik teknolojisi geliştirenler, işbirlikçi AR-GE yapılanması.
1960’lar ve 70’lerde ulusal bilgisayar şampiyonu stratejileri geçerlidir, 1970’lerde Avrupa’da (İngiltere, Fransa, Almanya, Hollanda) bilgisayar imalatı endüstrisi gelişmeye başlamıştır. Ulusal şampiyon stratejisi uygulanmıştır. Bu üç ülke, ulusal firmalarını büyük tek bir firma gibi yeniden yapılandırmış ve AR-GE faaliyetlerini desteklemişlerdir. Hükümetlerin AR-GE desteği;
İngiltere Fransa Almanya
1966-70 arası 10 Milyon$ 30 Milyon$ 15 Milyon$
1971-75 arası 25 Milyon$ 48 Milyon$ 44 Milyon$
1965 yılında ABD hükümetinin toplam desteği 150 milyon$’a yakındır. Japonya’da da hükümet desteği vardır. Hükümet yardımları, vergi kolaylıkları, krediler neredeyse firmaların kendi yatırımlarının iki katı kadardır. Japon hükümeti, teknoloji transferi, yeni yaratılan bilgisayar finansal kiralama şirketleri, çoklu şampiyon stratejisi, işbirlikçi AR-GE uygulamaları yapmıştır[6].
Teknoloji, toplumu yönetmez, onu oluşturur. Toplum da teknolojik buluşları yönetmez, kullanır. Toplum ile teknoloji arasındaki bu diyalektik ilişki Fernand Braudel vb. tarihçiler tarafından açıklanmaya çalışılmıştır. Teknoloji toplumdur ve toplum teknolojik araçlar olmadan anlaşılamaz. Böylece 1970’lerdeki yeni teknoloji paradigması bilişim teknolojisi etrafında organize olmalıdır, yapılanmalıdır. ABD’de 1970’lerden itibaren yeni bilişim teknolojisi gelişmeye başlamıştır görüşleri bulunmaktadır[7].
BİT’ndeki değişmeler sonucu
*e-ticaret gibi uygulamalarda iş ortamı teknoloji ile ilgili olarak değişmektedir,
*BİT’deki uzmanlaşmış uygulamalar ile e-ticaret yoluyla firmalar genişlemiştir,
*Ulusal ve uluslararası rekabet mal ve hizmetlerin piyasada dağıtımı ve yapısı değiştirmektedir.
*BİT devrimlerinin sosyal ve ekonomik uygulamaları ile BİT yatırımlarının verimliliği artmıştır.
*Bu teknolojiyi kullanan nüfusun yapısı değişmiştir[8].
Yeni ekonomide öncü sektör olarak kabul edebileceğimiz BİT sektöründe buluş patlaması ile ortaya çıkan verimlilik devrimi vardır, ancak bu malların sınırlı bir bölümünde ortaya çıkmıştır. 1960’larda hava taşımacılığı, 1950’lerde televizyon, 1920’lerde otomobil, 1890’larda organik kimya, 1870’lerde demiryolları geçmişteki öncü sektörlerdi. Ancak BİT’nin ekonomik büyümenin dinamiklerinde yarattığı etki henuüz tam olarak ortaya çıkmamıştır. Ancak BİT’lerinin çok hızlı bir biçimde gelişmesi ve ekonomi içinde genişlemesi sözkonusu olmaktadır, dolayısıyla bu etkinin ortaya çıkması beklenmektedir.
[1] Erol Kutlu, Bilgi Toplumunda Kalkınma Stratejileri, (Anadolu Üniversitesi Ya No: 1209, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ya.No:167), s.26.
[2] Eric Brynjolfsson, Lorin M. Hitt, “Beyond Computation: Information Technology, Organizational Transformation and Business Performance”, Journal of Economic Perspectives, Vol.14, Number.4, Fall 2000, 23-48, http://grace.wharton.upenn.edu/~lhitt, 23.06.2001, s. 14.
[3] Thomas J.Howard, Global Expansion in the Information Age Big Planet Small World, (USA: A Division of International Thomson Publishing, Inc.1995), s.29.
[5] Richard J. Barnet, John Cavanagh, Küresel Düşler İmparator Şirketler ve Yeni Dünya Düzeni, Çeviren: Gülden Şen, (Sabah Kitapları, Birinci Basım, İstanbul:1995), s.27.
[6] Jong-Tsong Chiang, “Institutional Frameworks and Technological, in Japan: Targeting Computers, Semiconductors, and Software”, Technology in Society, 22:2000, 151-174, http://www.elsevier.com/locate/techsoc, 13.1.2001, s159.
[8] John Haltiwanger, Ron S. Jarmin, “Measuring the Digital Economy”, http://mitpress.mit.edu/books/0262523302/UDE/haltiwanger.pdf, 17.07.2001, s.6.
