Bilgi İşçisi
Günümüzde yaşanan küreselleşme, artan teknolojik gelişmeler sonucu en çok tartışılan konulardan biri de “işçi” kavramıdır. İşçilerin beceri gerekliliği düzeyindeki artış ve çalışma koşullarındaki artan esneklik yeni çalışma ortamları yaratmaktadır. Bunun yanısıra ürün geliştirme ve yenilik boyutu düşünüldüğünde, oluşan bu yeni ekonomik çevre, işletmeler üzerinde rekabetçi baskı yaratmaktadır.Tarım ve sanayi devrimlerinden sonra yaşadığımız bilgi devriminde radikal değişmeler sözkonusu olmaktadır. Endüstriyel dünyada işsizlik, yoksulluk getirmekteyken, günümüzde ise eğitimsizlik işsizlik anlamına gelmektedir[1].
Bilgi işçisi
“Bilgi İşçisi”, 1959 yılında P.Drucker ve tarafından tanımlanmıştır aynı yıllarda Fritz Machlup da bilgi işçilerinin yeni kapitalistler olduğunu belirterek bilgi işçisi terimini kullanmıştır. Daha sonra 1991’de Robert Reich, sembolik olarak “parmakları farede (bilgisayar mause’u) düşünceleri uzayda olan işçi bilgi işçisidir” tanımını yapmıştır. Drucker’in bilgi toplumu, Castells’in network toplumu yada kablolu yeni ekonomi; tüm bu gelişmeler bilgi çalışması nedir?, bilgi işçisi kime denir? sorularını akla getirmektedir.
Genel olarak bilginin kullanılması ve geliştirilmesine yönelik işlerde çalışanlar bilgi işçisi olarak tanımlanmaktadır. İlk önceleri hizmetler sektörünün belli işlerinde, uçak bileti satıcılığı vs. bilgi işçisi denilmekte iken bugün tanım, beyin gücü ile çalışanları kapsayacak şekilde gelişmiştir. Şu anda geniş bir alanı kapsayan bilgi işçisi tanımlaması; bilgi üreticileri (bilim adamı, araştırmacı, uzman, yazılım mühendisleri, biyoteknoloji mühendisleri[2]….), bilgi taşıyıcıları (öğretmenler, kütüphaneciler, profesyonel iletişim işçileri…), bilgi işlemcileri (idari işler ve sekreterlik hizmetleri…), ve altyapı personeli (makina operatörleri, bakım personeli…) olarak sınıflandırılmaktadır[3]
Bilgi sektörü, ekonominin diğer sektörlerinden daha verimli bir sektördür, yüksek verimli işgücü ve yapısı gereği bu böyle fakat, bu konuda yanlış ifadeler ve tanımlamalar da mevcuttur. Bunlar;
*Bilgi işçileri özellikle yeni bilgi yaratır.
*Bilgiye olan talep arttıkça, bilgi işçilerinin verimliliği ve arzı artar.
*Geleceğin işgücü piyasası günümüzün bir projeksiyonudur.
*Verim artışı ücret artışını da getirir.
Yeni ekonomide temel problem iş olmayışından değil, işgücü arzı eksikliğinden ortaya çıkmaktadır. Yeterli düzeyde beceriye sahip işgücünün olmayışı, eşitsizlik ve iş fırsatlarının iyi değerlendirilememesi ile eğitim ile ilgili problem bu sonucu doğurmaktadır.
Bilgi sektöründe, bilgi işçileri eğitimli ve entellektüeldir. Çok sayıda bilgi işi aynı, bilgi işçisine olan talep, bu işçilerin verimliliğini arttırmaktadır. Bilgi ve beceri gerekleri gençler arasında yüksek oranda kolayca artma eğilimindedir. Yaşamboyu öğrenme kavramı özellikle bilgi işçileri için son derece önemlidir. Bilgi işçilerinin yarattığı ortam formel eğitimin yeniden ele alınması gerektiğini ortaya çıkarmaktadır[4]. Eğitim; hızlanan yapısal değişmelere, değişen çalışma ortamına ayak uydurabilecek bireyler yetiştirilmesini sağlamaya yönelik olmalıdır. Yeni eğitim fırsatları yaratılmalıdır[5]. Eğitim hem ekonomik büyüme, hem de insanların yaşam standardını yükseltmektedir[6].
Yeni ekonomide, işgücü arz ve talebinde önemli değişmeler olmuştur. Bilgi ekonomisi ile işgücü arzındaki heterojenlik artmıştır. Becerili işgücü gereği artmıştır[7].
Geleneksel olarak bilgi ekonomik sermaye ile ilgilidir (özellikle AR-GE yatırımlarında) Bunun yanında sosyal sermaye kavramı da önemlidir.
Güven unsuru ile ekonomik büyüme arasında önemli ilişki vardır. İnsanların birbirine ve kurumlara güvenmenin yüksek olduğu yerde büyüme de yüksek olmaktadır. Bu çeşit bilgi de kültürel sermaye içinde ele alınmaktadır.
Ekonomik başarı için bu kavramları içeren sermaye ve bilgi önemlidir. Üretim faktörü olarak bu işgücünün rolü azalmış, bilginin rolü artmıştır[8].
Bilgi ekonomisinde bilginin bu yeni kaynakları yanında paralel olarak ekonomik sermayede önemli yer tutan yüksek teknoloji de önemli yer tutar. Yazılım yatırımları, pazarlama, ilişkilerin kalite derecesi son derece önemlidir.
Ekonomik büyümede bilginin çok boyutlu rolü var. Yüksek teknoloji sadece BİT yoğun değil aynı zamanda bilgi yoğun (ekonomik, sosyal ve kültürel sermayenin dengeli bileşimi biçiminde) ekonomik sermaye uygulamalarında, yenilik ve AR-GE’ nin önemi de bilinmektedir
[1] Graciela Chichilnisky, “Knowledge Revolution”,(1996), http://ciaonet.org/wps/chg01, 06.05.2002.
[2] Robert B. Reich, “The Brief of the Knowledge Worker”,(1992)
http://distance-ed.bcc.edu/econ/kst/BriefReign/symbanalydef.htm, 16.05.2002.
[3] Özlem Işığıcok, “Çalışmamızın Yeni Geleceği: Hızla Artan Altın Yakalı Bilgi İşçisi Talebi ve Sonuçları”, Çalışma Yaşamında Dönüşümler,(Der.Aşkın Keser, Bursa:Ezgi Kitabevi, 2002) s.123.
[4] “The Future of Work North America”, http://www.cpsr.cs.uchicago.edu/jabtech/future-of-work.html, 16.5.2002
[5] “New Economy, New Education: Gate Conference to Explore Impact of New Technology, Globalization on Education Worldwide”,
http://ehostvgw9.epnet.com/print2.asp?reco…tion=&CitToPrint=50&image1.x=43&image1, 01.110.2000
[6] Thorvaldur Gylfason, “Natural Resources, Education and Economic Development”, European Economic Review 45 (2001) 847-859, http://www.elsevier.com/locate/econbase, 22.4.2002, s.851.
[7] Kant Hoover, “Wanted: Skilled Workers for the New Economy”, (2000) http://ehostvgw9.epnet.com/print2.asp?reco…tion=&CitToPrint=50&image1.x=43&image1, 01.11.2000.
[8] Kelly G.M “Emploment and Concept of Work in the New Global Economy” (2000) http://newfirstsearch.oclc.org/WebZ/FSQERY?sesionid=sp03sw15-51163-cezh111m-df8vgg:entitypagenaum, 31.10.2000, s.2.
