Yeni Ekonomiye İlişkin Çeşitli Görüşler
Yazarlar “bilgi ve düşünce-temelli ekonomi” yolunda bir dönüşüm olduğunu gözlemlemişlerdir. Ekonomik büyümede buluş fikri ve teknoloji bu bilgi temelli ekonominin anahtar faktörlerindendir. Risk, kesinlik ve sabit değişim bu çeşit bir ekonomi için tanımlanmaktadır[1].
Bradford DeLong, bunun tarihsel bir dönüm noktası olduğunu, insanlı olmayan enerji uygulamaları ve bilgi otomasyonunun giderek büyüyen etkileri olacağını söylemektedir. DeLong, veri işleme süreçleri, iletişim ve organizasyon devriminin etkisiyle şekillenen bir endüstriyel çağdan sözetmektedir[2].
DeLong yeni ekonomi ile ilgili olarak gözönünde bulundurulması gereken anahtar faktörlerin ölçek ekonomileri ve network dışsallıkları olduğunu söylemektedir. İletişim alanında meydana gelen devrim niteliğindeki gelişmeler, organizasyonları ve ekonomiyi şekillendirmektedir. Modern iletişim ağlarıyla örülen dünyamız eskiye nazaran daha verimli fakat daha eşitsizdir, endüstri yapısının değişmesi çağın politik ekonomik dengelerini de değiştirmiştir. Bu değişimde entellektüel sermayenin rolü büyüktür. Finansal piyasalarda da iletişim kaynaklarının artışı ve hızlanmasıyla kısa dönemli risk kaynakları büyümüştür, sabit olmayan tahminlerin piyasadaki baskısı artmıştır. Yeni Ekonomide endüstriyel yapı bilgiye bağlıdır. Bu gelişim içinde entellektüel sermayenin rolü, korunması çok önemlidir[3]. Brian Arthur, ağ dışsallıkları ve ekonomik ölçek kavramı ile, ticaretin serbestleşmesi ve ulusötesi nitelik kazanan yeni küresel şirketlerle şekillenen yeni risk ve getiri durumları konularına önem vermektedir. Ağ dışsallıkları, ekonomik ölçek, yükselen risk ve getiri gibi özellikler de üzerinde durduğu konular arasında yer almaktadır[4].
Manuel Castells; ekonominin ve toplumun teknolojik paradigmalarla yönlendirildiğini, endüstriyel ekonominin insansız enerji kaynaklarının kullanılması ile şekillenen bir yapısı olacağını, modern bilgisayar ve iletişim teknolojileri ile network ekonomisinin şekilleneceğini belirtmektedir. DeLong’un bilgisayar ve iletişim teknolojileri uygulamalarının network ekonomisinde organizasyonları şekillendirdiği düşüncesine paralel görüşleri bulunan Castells ağ ekonomisi nedir sorusunun cevabını aramakta ve konuyu toplumsal, kültürel vb. boyutlarıyla ele alarak, “ağ toplumu” kavramına dikkat çekmektedir[5].
Kevin Kelly, teknolojik dönüşümün, kültürel çevreyi ve düşünce yapımızı değiştirdiği noktasından hareketle yeni ekonomiyi küresel fikirler ve bilgi gibi soyut kavramlarla açıklamaya çalışan ve yoğun olarak birbirine bağlı (networkleşmiş) bir yapı olarak tanımlamaktadır[6].
Summers, bilgi üretimi ile fiziksel malların üretiminde yapısal değişimler olmuştur. Üretim yapabilmek için geçici monopol olmak gerekmektedir. Bilgi temelli dünyada üretim yapabilmek için çok yüksek sabit maliyetlere katlanılır, marjinal maliyet çok azdır ve ağ etkisi ile daha hızlı yayılması sözkonusudur. Ekonomi bu yapı içinde merkezileşme eğilimindedir. Bilgi ekonomisinde artan talep daha yüksek etkinliği getirmektedir. Ayrıca yüksek teknoloji içeren mallar açısından küresel patent kanunları gereklidir. Yeni ekonomide artan bir bütçe disiplini vardır. Yaratılan fazla yeni özel yatırımları çekmekte, eğitimli insangücüne yönelim sonunda sayısal bölünme ortaya çıkmaktadır, piyasalarda deregülasyon ve uluslararası ticaretin desteklenmesi ve bilim temelli yatırımların devam etmesi sözkonusu olmaktadır[7].
Wandwani, BİT (Bilişim İletişim Teknolojileri) ile gelen verimlilik konusuna değinerek, BİT ile internetin işgücü piyasası açısından maliyetleri düşürdüğüne dikkat çekmektedir.
S.Shepard, işin küreselleşmesi, kapitalizmin dünya ölçeğinde yayılması, piyasaların yeni güçlerle tanışması, ticaretin serbestleşmesi ve deregülasyonun yayılması konularının gündeme geldiğini ve işletmelerin etkin piyasalar için yeniden yapılanma gerekliliklerinin ortaya çıktığını belirtmektedir. Bu eğilimler çerçevesinde sayısal ekonominin büyümesi elektronik araç gereç kullanımı ile giderek büyümektedir. Amerikan yaşam standardının yükselişi ile yeni işler ortaya çıkmakta, girişimci güç artmaktadır. Ancak önemli olan Hindistan’ın, Brezilya’nın , pekçok gelişmekte olan ülkenin bu süreçte durumları nasıl olacaktır?[8]
[1] Nicola Jenizsch, “New Economy Debate:Literature Review”,(2001)
http://papers.ssrn.com/sd3/papers.cfm? abstract_id=268950, 21.12.2001, s.6.
[2] J. Bradford DeLong, “The Impact of E-Business: A Historical Perspective”, (2000), http://www.j.bradford_delong.net/TotW/commerce 2000.html, 24.10.2001, s. 2.
[4] J.Bradford DeLong, “What Kind of Historical Turning Point”(2000), http://www.j-bradford-delong.net/, 05.04.2001, s.5-6.
[5] Manuel Castells, The Rise of Network Society (Vol.1, USA: Blackwell Publishers LTD., 2000), s.21.
[6] Kevin Kelly, “New Rules for the New Economy”, (1999),
http://www.it-consultancy.com/background/newrules.html, 19.07.2001.
[7] Daniel W.Gattlieb, “What’s New About the New Economy?”, (1999),
http://newfirstsearch.olcl.org/WebZ/FSFETCH?fetchtype=searchresults:next=html, 31.10.2000.
